Gorredijk - Hegedyk 20

⇐ (513155) monumentenregisterMonumentnummer: 513155

Introductie

De gemeentelijke begraafplaats in Gorredijk werd oorspronkelijk aangelegd in 1926 en later uitgebreid in 1942/46. Opvallend zijn de gebouwde elementen die ontworpen zijn in een expressionistische stijl, ontworpen door gemeentearchitect C. van Wamel. De begraafplaats zelf heeft een formele aanleg. De begraafplaats bevindt zich ten westen van en buiten de bebouwde kom van Gorredijk.

Overzicht van de vijver met op de achtergrond de trap naar de begraafplaats met klokkenhuis

Kenmerken

• Datering: 1926 - 1942/1946
• Bouwstijl: Expressionisme
• Architect: C. van Wamel (gemeentearchitect)
• Rijksmonument sinds: 14 september 1999

Begraafplaats

Het complex van de algemene begraafplaats in Gorredijk bestaat uit de begraafplaats zelf, een klokhuis (tevens voormalig baarhuisje) en een toegangshek. De begraafplaats werd aangelegd in 1926 volgens een plan van de gemeentearchitect C. van Wamel. De begrafenisvereniging 'De Laatste Eer' had al in 1920 de gemeente Opsterland verzocht om een nieuwe begraafplaats te stichten. Daarop kocht de gemeente een flink stuk grond uit de pastoriegoederen van de Hervormde gemeente van Kortezwaag.

De oorspronkelijke aanleg omvatte een parkachtige wandeltuin rondom een vijverpartij en acht vierkante grasperken met graven. Het padenbeloop is bevloerd met schelpen. Een bakstenen trap met een naar buiten krullende bakstenen balustrade overbrugt het niveauverschil tussen het pad rond de vijver en de begraafplaats. De trap sloot aan op een middenpad dat eindigde bij een klokkenhuis dat tevens diende als baarhuis. Bij de straat werd een zwaar dubbel toegangshek aangebracht tussen bakstenen stijlen, alle uitgevoerd in een expressionistische stijl. Het terrein werd opgehoogd met de uitgegraven grond uit de vijver en de omgrachting.

In 1942 werd de begraafplaats aan de achterzijde met een derde van het oppervlak vergroot, waarbij het klokhuis centraal op de begraafplaats kwam te staan. Ook deze uitbreiding werd ontworpen door gemeentearchitect C. van Wamel. De uitbreiding omvatte vier grotere perken met grafrijen in het gras en smalle paden daartussen. Op last van de bezetter werden de werkzaamheden stilgelegd maar in 1946 werd de uitbreiding weer opgepakt. De uitbreiding kon in 1947 in gebruik genomen. Naast de genoemde onderdelen als trap, klokkenhuis en hekwerk zijn later nog enkele bijzondere elementen aan de begraafplaats toegevoegd. Zo is er een monument ter herdenking van de gevallenen in de Tweede Wereldoorlog, dat overigens niet beschermd is. Ook de later, in de zeventiger jaren van de twintigste eeuw gebouwde aula met columbarium vallen niet onder de bescherming. Dit gebouw staat links van de ingang en bepaald nu een groot deel van het zicht op de begraafplaats.

De begraafplaats en het complex worden gewaardeerd vanwege hun cultuurhistorische, landschappelijke en esthetische waarde. Ze tonen stijlmotieven ontleend aan de Amsterdamse School en hebben een redelijke mate van esthetische kwaliteit en gaafheid. Het ontwerp en de individuele objecten dragen bij aan de ensemblewaarde van het complex. Daarnaast wordt de eenvoudige maar uitgebalanceerde aanleg in Friesland als zeldzaam beschouwd, waardoor bescherming gerechtvaardigd is.

---

Deze tekst is mede tot stand gekomen met behulp van ChatGPT.

Zie ook

Artikelen

• Gemeentelijke begraafplaatsen in Nederland

Hoort bij deze thema's

• Begraafplaatsen en grafmonumenten

Trefwoorden

begraafplaatsen, expressionisme

Specialist(en)

• Leon Bok

Meer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.

---