Dedemsvaart - Bij Moerheimstraat 84 - Tuinen Mien Ruys (gedeeltelijk)
< Rijksmonumenten⇐ (532140) monumentenregisterMonumentnummer: 532140
Introductie
Zes proeftuinen: Confectieborders, Verdiepte Tuin, Zonneborders, Vijvertje met Riet, Stadstuin en Schaduwborders. Onderdeel van rijksmonumentencomplex 528839, dat ook oudere proeftuinen omvat.
Kenmerken
- Datering: 1960
- Architect: Mien Ruys
- Bouwstijl: Modernisme
- Rijksmonument sinds: 31 oktober 2014
Geschiedenis
De proeftuinen liggen ten noorden van de voormalige villa (Villa Lellingbo, 1902) van de familie Ruys. Bonne Ruys, vader van Mien Ruys, begon op dit terrein aan het einde van de 19de eeuw de later wereldvermaarde vaste planten kwekerij ‘Koninklijke Kwekerij Moerheim v/h B. Ruys BV’ .
De tuinen werden door Mien Ruys aangelegd in de periode 1924-1999. Na het overlijden van Mien Ruys in 1999 worden de tuinen onderhouden door de Stichting Tuinen Mien Ruys. De stichting legt na 1999 ook nieuwe tuinen aan, waardoor de ontwerptraditie van Mien Ruys wordt voortgezet.
Zes proeftuinen, 1959-1965
De zes proeftuinen die in de periode 1959-1965 zijn aangelegd zijn:
Confectieborders, 1960
Proeftuin opgebouwd uit kleine ‘confectieborders’, die geïnspireerd zijn op de ontwikkeling van de bouw van ‘prefab’ woningen na de Tweede Wereldoorlog.
Mien Ruys ontwierp een serie beplantingsplannen voor borders van verschillende afmetingen en kleurstellingen, voor verschillende groeiomstandigheden. Diverse borders werden in haar tuinen getest en het sortiment kon als pakket bij de kwekerij gekocht worden. In de proeftuin liggen standaardborders in vaste afmetingen voor kleine tuinen. De borders worden van elkaar gescheiden door lage Spiraea hagen. Langs de borders een rand grindtegels (formaat 40x60), om en om staand liggend gestraat. Om de tuin liggen paden van halfverharding.
Verdiepte Tuin, 1960
Mien Ruys gebruikte als eerste tuinarchitect spoorbiels in haar ontwerpen, zodat nieuwe mogelijkheden voor het vormgeven van hoogteverschillen ontstonden. Binnen de tuin is het lijnenspel van de bielzen belangrijk. De toegang wordt gevormd door een Taxushaag, waarna twee treden afgegaan moeten worden om de tuin te betreden. Het verdiepte terras is bestraat met keitjes in waaierpatroon. Op de hoek van de border een plateau van bielzen met daarop een vogelbadje. Een lijn van drie lage bielzen steekt het terras in. Achter in de tuin een Cornus kousa.
Zonneborders, 1960
Aan de noordzijde van de tuin twee borders voor de zon aan weerszijden van een breed pad voor de zon. In deze proeftuin zijn diverse planten voor hagen getest, de borders worden begrensd door heggen van Haagbeuk en Taxus. Om de tuin liggen paden van halfverharding.
Vijvertje met Riet, 1960
In deze proeftuin werd een van de eerste polyester tuinvijvers getest. Aan drie zijden loopt het gras door tot aan de waterrand, de terrasbestrating (grinttegels) loopt aan de vierde zijde door tot over de vijverrand. Op het terras ronde bakken van eterniet met witbloeiende beplanting. Achter het terras een groep Miscanthus.
Stadstuin, 1960
Proeftuin voor een kleine stadstuin van ca. 6 x 10 m., waarin door de toepassing van eenvoudige materialen en een uitgekiend ontwerp en grootte van de tuin optimaal wordt benut. In de tuin wordt gebruik gemaakt van diagonale lijnen voor terras, pad (omgekeerde betontegels, 30x30) en gazon en de diagonaal wordt versterkt door het naar achteren toe ruimer laten worden van de grasvoegen tussen de tegels. Het gazon loopt door tot aan erfgrenzen. Op het terras een klein vierkant zandbakje. Hagen en palissades wisselen in hoogte. Boompje in het gras.
Schaduwborders, 1960
De confectieborders voor de schaduw liggen langs de laan, waar een halfhoge ligusterhaag het decor vormt. De borders worden gescheiden door lage, haaks geplante ligusterhagen die iets in het gras uitsteken bij de voorrand van de border. Om de tuin liggen paden van halfverharding.
Monumentale waarde
De zes betreffende tuinen zijn een onderdeel van de proeftuinen van Mien Ruys, die een representatief voorbeeld zijn van modernistische tuinarchitectuur. De tuinen zijn van belang als uitdrukking van de ontwikkeling van de kleine particuliere tuin.
De tuinen hadden tot doel het toegankelijk maken van tuinarchitectuur voor een breder publiek.
De tuinen waren de plek waar tuinarchitect Mien Ruys naar hartelust kon experimenteren en waardoor de ontwikkeling van de tuinarchitectuur in Nederland (met name die van de particuliere en de kleinere tuin) zeer sterk werd beïnvloed. Hierdoor zijn de tuinen zeer belangrijk binnen de geschiedenis van de tuin- en landschapsarchitectuur in Nederland. Steeds weer nieuwe planten en (prefab) materialen werden binnen de tuinen toegepast , om deze op (visueel) effect en duurzaamheid te testen, soms in combinatie met kunstobjecten.
De proeftuinen die in de periode 1924-1999 door Mien Ruys zijn ontworpen en zijn ontwikkeld, vormen één samenhangend geheel en vormen gezamenlijk een ‘driedimensionaal’ oeuvre-overzicht van de tuinarchitect.
Bronnen en verwijzingen
- De tuinen van Mien Ruys
- Mien Ruys, Mijn Tuinen, Een wandeling door de proeftuinen in Dedemsvaart, 1987 (herzien in 1997 door Anet Scholma-Lamberts)
- Monumenten in Nederland Ronald Stenvert e.a., Monumenten in Nederland: Overijssel - Dedemsvaart, 1998, p. 83
- Wageningen University: Database TUiN (Tuin- en landschapsarchitectuur in Nederland)
- “Gemeentelijk Monument Tuinen Mien Ruys. Omschrijving Tuinen Mien Ruys.” Een leidraad voor toekomstig beheer en onderhoud, ongedateerd.
Zie ook
ArtikelenHoort bij deze thema'sMeer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.
Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 13 mrt 2024 om 04:00.