Maastricht - Bonnefantenstraat 15

⇐ (532142) monumentenregisterMonumentnummer: 532142

Introductie

Conservatorium met sculptuur.

Kenmerken

• Datering: 1961-1965
• Architect: Ir. F.C.J. Dingemans (-1961), ir. P.H. Dingemans (1961-1965)
• Bouwstijl: Traditionalisme
• Rijksmonument sinds: 16 augustus 2017

Geschiedenis

Het muziekonderwijs in de regio van de drie steden Aken, Maastricht, Luik kent een lange geschiedenis. In de 5e eeuw vormde de muziek een van de hoofdvakken aan de Aula Regia in Maastricht, in de 9e eeuw werd de hofschool in Aken het centrum van onderwijsvernieuwing en Luik was in de 11e eeuw het voornaamste muziekwetenschappelijke centrum. Aan het einde van de 19e eeuw wordt het particulier muziekonderwijs omgezet in een gemeentelijke muziekschool: Stedelijke muziekschool en stedelijk orkest (1882). Vanaf dat moment ontoereikende huisvesting. 1923 verwerving bestaande openbare lagere school aan de Lenculenstraat. Uitbreiding met lyceum 1925. 28 juni 1956 voorlopige erkenning van het muziekinstituut als conservatorium. Toenemende belangstelling leidde tot een tekort aan ruimte en accommodatie. Dit leidde tot de aankoop van de ‘Molen van Dolk’ op de plek van het huidige conservatorium.

Exterieur

De plattegrond van het conservatorium is grillig en volledig gebaseerd op de plattegrond van de korenmolen. Het gebouw bestaat uit een kelder met daar boven vier verdiepingen afgesloten door een dak gedekt met leien. Als gevolg van de functie zijn de gevels grotendeels gesloten. De vorm van de vensteropeningen zijn wisselend van vierkant, staand en smal, liggend tot een rechthoekige glaspartij bestaande uit drie gekoppelde ramen. De ingangspartij wordt benadrukt door een latei/fries van Naamse steen voorzien van een zwak bas-reliëf naar ontwerp van Frans Timmermans. Het gebouw bestaat uit een betonskelet, aan de buitenzijde bekleed/ ingevuld met Limburgse rode veldovensteen (ovens corubona) verticaal en horizontaal geleed door banden van hardsteen als verwijzing naar de vakwerkbouw in Limburg.

Interieur

Op de begane grond rond een hal de garderobe, foyer, directiekamer, administratieruimten en een concertzaal waarvan de hoogte reikt tot de derde verdieping. In deze zaal bevindt zich een podium voor de opstelling van koor en orkest met een orkestbak ten behoeve van opera-uitvoeringen. Zaal en balkons geven plaats aan 425 bezoekers. In de rest van het gebouw bevinden zich studie- en leslokalen (51), luistercabines en een zaal voor ritmiek en bewegingsleer.

Op de bovenste verdieping bevindt zich een tweede hal oorspronkelijke bedoeld voor muziekuitvoeringen in intieme kring. Deze functie is gewijzigd nadat een verlaagd plafond is aangebracht in de ruimte ten behoeve van een nieuw leslokaal.

Bij de afwerking van het interieur zijn eenvoudige materiaal- en kleurenschema’s toegepast: grijs kwartsiet op de vloeren in hallen en gangen; witgrijs cristallino voor de dorpels, stroken en randen van trappen en vloeren; blauwgrijs linoleum voor de vloeren in de leslokalen met uitzondering van een aantal hardhouten vloeren in verband met de akoestiek; alle wanden van ruw pleisterwerk, geschilderd in een lichte kleur; akoestische voorzieningen alsmede deuren naar representatieve ruimten in teakhout. Toegangsdeuren leslokalen met ‘suwide’ bekleed. Het merendeel van de wit geschilderde plafonds heeft een akoestische functie.

In de loop de jaren is een extra vloer aangebracht in de hal op de bovenste verdieping ten behoeve van een extra leslokaal. Hierbij is het wandkleed verplaatst naar een leslokaal (verbouwing architect Dautzenberg).

Kunstwerken

1. Frans M. Timmermans, Latei/fries boven de ingangspartij, gehakt zwak bas-reliëf voorstellende lijnen die verwijzen naar muziekinstrumenten, taak en doel van het gebouw als conservatorium. De vormgeving is sober i.v.m. de geringe dikte van de steen.
2. Harry J.L. Schoonbrood, Marmermozaiek van wit en grijs cristallino in hal begane grond, non-figuratieve voorstelling van gestreept wit-grijs marmer met zwarte en rode accenten, centraalpunt.
3. Charles Eyck, Twee wandkleden in hal bovenste verdieping en leslokaal. Applicatietechniek, stoffen en weefsels vastgehecht op een ondergrond met behulp van naaien of stikken, het ene voorstellende twee vrouwen en het andere een musicerende engel zwevend boven de contouren van de stad Maastricht.
4. Arthur J.E. Spronken, bronzen sculptuur bij waterpartij (Jeker) op het ‘binnenterrein’ voorstellende een centaur die zich opheft uit het water, blazend op een kinkhoorn

Monumentale waarde

Het conservatorium is een belangrijk onderdeel van het oeuvre van ir. F. C.J. en P.H. Dingemans en ook voor het werk van de kunstenaars die hieraan hebben bijgedragen (Charles Eyck, F. Timmermans, Arthur Spronken, Harry J.L. Schoonbrood).

Het conservatorium is beeldbepalend voor zijn omgeving vanwege de locatie binnen het beschermd gezicht van Maastricht en de verwijzing van de hoofdvorm en de plattegrond naar de 19e eeuwse korenmolen Van Dolk, die op deze plaats stond. Met het ontwerp wordt op een uitstekende manier aangesloten op de omringende structuur van de Maastrichtse binnenstad. Daarmee voegt het gebouw zich op een natuurlijke wijze tussen de omliggende gebouwen en aan de loop van de rivier de Jeker.

Het conservatorium geeft door zijn opzet een goed beeld van de ontwikkelingen binnen het professionele muziekonderwijs in deze periode. Het gebouw getuigt van het belang dat werd gehecht aan kwalitatief hoogwaardig muziekonderwijs in de regio Aken, Luik en Maastricht en is representatief voor de opvattingen over het muziekonderwijs aan en de inrichting van gebouwen voor muziekopleidingen uit deze periode. Door de bijzondere vormgeving en de wijze waarop het gebouw in zijn historische omgeving is ingepast is het conservatorium een uniek ontwerp binnen de in deze tijd gebouwde instellingen voor hoger onderwijs.

Bronnen en verwijzingen

• Beeldbank RCE Meer foto's van dit rijksmonument
• Collectie Nieuwe Instituut Conservatorium (Maastricht)
• Dingemans, P., ‘Conservatorium te Maastricht’, Bouw 22(1967)20, 748-753.
• Dingemans, P.H., ‘Conservatorium te Maastricht’, Bouwkundig Weekblad 84(1966)6, 113-117.
• Geest, van Joosje, 1905-1961 F.C.J. Dingemans stadsarchitect van Maastricht, stichting Bonas, Rotterdam 2012.

Zie ook

Artikelen

• Rijksmonumenten
• Wederopbouwmonumenten

Hoort bij deze thema's

• Monumenten
• Wederopbouw 1959-1965

Meer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.

---