Amstelveen - Augustinuspark 1 - Paaskerk
< Rijksmonumenten⇐ (532146) monumentenregisterMonumentnummer: 532146
Introductie
Moderne zaalkerk, aangewezen als rijksmonument in het kader van de tweede tranche Wederopbouw (1959-1965).
Kenmerken
- Datering: 1963
- Architect: J.B. Baron van Asbeck
- Bouwstijl: naoorlogs modernisme
- Rijksmonument sinds: 24 oktober 2014
De Paaskerk is markant gesitueerd in een vijver te midden van een groenzone van het Amstelveense Augustinuspark. Het opvallende witte gebouw zonder toren en met zwevend schaaldak is geïnspireerd op het werk van de Zwitsers/Franse architect Le Corbusier. De stedenbouwkundige situering van de kerk is kenmerkend voor de vernieuwende gedachte over de positie van protestantse wijkgemeenten in grootschalige stadsuitbreidingen, waarbij de ligging in groen belangrijk werd gevonden. De kerk was destijds gebouwd als hervormde wijkkerk en maakt tegenwoordig deel uit van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). In de wand bij het liturgisch centrum bevindt zich een abstract, kleurrijk glas-in-loodvenster.
Geschiedenis
In 1999 gingen de gemeenten van de Hervormde Paaskerk en de Gereformeerde Adventkerk samen en kwam de Samen-op-Weggemeente Paas-Adventkerk tot stand, thans PKN. Op 27 mei 2012 heft een volgende fusie plaatsgevonden. Fusiepartners waren de Dorpskerk-, Handwegkerk- en de Paaskerkgemeente waarmee de Protestantse Wijkgemeente Amstelveen Zuid werd gevormd.
Omschrijving
Stedenbouwkundige situering
De kerk is vrij gelegen in het Augustinuspark. Aan de zuid- en westzijde ligt het gebouw half in de grote vijverpartij van het park. De groenaanleg is rond de omgeving van belang vijver en de kerk gegroepeerd, waardoor de kerk als een symbolisch eiland in de zee van rondom staande flatgebouwen ligt.
Exterieur
Kerk op vierkante plattegrond met een houten schaaldak met een opvallende gewelfde vorm, bestaande uit een combinatie van een parabool en een hyperbool, met twee hoge en twee lage hoeken.
Noordgevel
In deze nagenoeg gesloten gevel bevindt zich de hoofdtoegang tot de kerkzaal, die bereikbaar is via een luie buitentrap met hellingbaan; deze komt uit op een buitengeplaatst toegangsportaal. Onder dit portaal bevindt zich een berging, die aan de buitenzijde niet zichtbaar is; wel zijn hier vier vierkante ramen van de hobbyruimte in het souterrain aanwezig. Aan de gevel is een klokkenspel aangebracht. Tussen het dak en de bovenzijde van het metselwerk bevindt zich een glasstrook.
Oostgevel
Behoudens de glasstrook langs het dak is de gevel van de kerkzaal nagenoeg gesloten uitgevoerd. De hoofdtoegang tot het souterrain is excentrisch; alleen in het souterrain zijn vensters aangebracht voor de aldaar aanwezige ruimten. Aan de rechterzijde bevindt zich één van de steunberen met aangrenzend een groot raam ten behoeve van de kerkzaal, terwijl aan de linkerzijde een groot kruis tegen de gevel is aangebracht.
Zuidgevel
Deze gevel grenst volledig aan het water. De kerkzaal bezit naast de rondgaande glasstrook hier wel twee grote buitenvensters. Eén daarvan is geplaatst naast de links aanwezige steunbeer; een sierraam met gekleurd glas gevat in betonnen roeden is excentrisch in de gevel geplaatst en markeert de plaats van het liturgisch centrum.
Westgevel
Behoudens het raam bij de steunbeer en de glasstrook langs het dak, is ook hier de gevel van de kerkzaal nagenoeg gesloten. De toegang tot het souterrain is excentrisch aangebracht. Ook hier zijn ten behoeve van de benedenruimten vensters aangebracht en een (secundaire) toegang met terras. Aan de rechterzijde bevindt zich één van beide steunberen met aangrenzend een groot raam ten behoeve van de kerkzaal. Naast het glas-in-betonraam in de zuidgevel heeft de kerkzaal aan alle zijden kleine vensters met gekleurd glas.
Gebouw: constructietechniek
Bijzondere dakconstructie; schaaldak. Het schaaldak rust op twee betonnen steunberen, muren zijn niet dragend. De gevels zijn opgetrokken in baksteen, vertind, en in gebroken wit gekeimd. De schoorsteen is gemetseld in een antracietkleurige baksteen.
Interieur: indeling
De kerk is een zogenaamde verdiepingskerk; in het souterrain zijn de nevenruimtes ondergebracht, de kerkzaal bevindt zich op de verdieping. Via de entree van de benedenverdieping komt men in een centrale hal, die zich over vrijwel de gehele lengte van het gebouw uitstrekt, met een rap naar de kerkzaal. Achter de hal bevindt zich de spreekkamer van de dominee met een uitgang naar het terras aan het water. Aan de linkerkant van de centrale hal bevinden zich de jeugdkerkruimte met podium, aan de rechterzijde de consistoriekamer, vergaderruimtes, toiletblok en technische ruimtes.
De ruime vierkante kerkzaal (21,5 m2) heeft een met drie treden opgehoogd podium dat als liturgisch centrum fungeert. Het glas-in betonraam bevindt zich in de wand achter het liturgisch centrum. Als gevolg van de kapconstructie hebben de wanden van de kerkzaal en bijzondere vorm. De ruimte wordt door de fraaie houten hyppar-schaalconstructie diagonaal geaccentueerd. Dit effect wordt nog verstrekt door de glasopeningen in de hoeken en de daardoor zichtbare schoren, die de dakconstructie dragen. Ook de voor kerken uit deze periode karakteristieke glasstrook tussen het dak en de wanden draagt daaraan bij. Van het oorspronkelijk kerkmeubilair, ontworpen door N.V. ’s Gravenhaagse Meubelfabriek te Den Haag, rest nog de in hout, glas en staal uitgevoerde preekstoel en het massieve natuurstenen doopvont, plus enkele banken.
Interieur: techniek en materialen
Vloer kerkzaal: grindtegels. Wanden: wit pleisterwerk. Plafond kerkzaal: Californian redwood.
Kunstwerken/orgels/gedenktekens/meubels die onderdeel zijn van het monument
nr. 1. Materiaal/techniek: glas-in-beton venster. Locatie (in/aan het beschermde monument): in de wand achter het podium (aandachtswand). Kunstenaar: Jan Meine Jansen (1908-1994) uit Driebergen. Voorstelling: twee kruisen, die omringd worden door geel, oranje en rood gekleurde vlammen: een verwijzing naar Goede Vrijdag en Pinksteren. Datering 1963
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het kerkgebouw voorziet zowel in een grote kerkzaal op de verdieping als een kleinere kerkzaal voor de jeugd en diverse nevenruimtes in het souterrain. Deze indeling komt voort uit de naoorlogse ontwikkelingen binnen de protestantse kerk waarbij het kerkgebouw niet alleen meer de plaats was waar op zondagochtend samengekomen werd maar het gebouw een centrale plek in het leven in de wijk kreeg waarbij er gedurende de hele week activiteiten in het kerkgebouw plaatsvonden. De kerk is een goed voorbeeld van een verdiepingskerk, een vernieuwend gebouwtype dat met name in de protestantse kerkbouw na de Tweede Wereldoorlog toegepast werd.
Architectuur- en kunsthistorische waarde
Uit architectuurhistorisch oogpunt is de kerk van belang vanwege de toepassing van een schaaldak – een hyperbolische paraboloïde – dat gezien kan worden als vernieuwend binnen de eigentijdse Nederlandse architectuur. De kerk vormt een hoogtepunt in het oeuvre van architect Van Asbeck. De hoge kwaliteit van het ontwerp vertaalt zich in de hoofdvorm van het gebouw met de zeer bijzondere en kenmerkende dakvorm die geïnspireerd is op het werk van de architect Le Corbusier. Ook de uitvoering en de zorgvuldige detaillering van de gevels verwijst naar dit werk. Daarnaast ontleent de kerk esthetische kwaliteit aan de fraaie wijze waarop de architect de kerk in de groene omgeving gepositioneerd heeft. Het bijzondere glas-in-beton raam van kunstenaar J. Meine Jansen met een voorstelling die verwijst naar Goede Vrijdag en Pinksteren, vertegenwoordigt kunsthistorische waarde.
Situationele en ensemblewaarde
De kerk ligt vrijstaand in de kern van het Augustinuspark. Door deze vrije, fraaie ligging is het kerkgebouw bepalend voor het aanzien en de beleving van het park. Bovendien is de kerk een landmark in de omringende wijk Keizer Karelpark.
Gaafheid en herkenbaarheid
Het exterieur van de kerk is in gave staat behouden. De hoofdopzet van de kerk is nog gaaf; boven kerkzaal en beneden nevenruimtes. De afzonderlijke ruimtes zijn nog steeds als zodanig herkenbaar. De hoofdconstructie met het bijzondere schaaldak is gaaf bewaard. Het kerkgebouw is als zodanig nog steeds herkenbaar en functioneert nog steeds als protestantse kerk. Zowel de stedenbouwkundige aanleg als de groenaanleg van het omringende Augustinuspark verkeren grotendeels in gave toestand.
Bronnen en verwijzingen
- Baron Van Asbeck : twee kerken geïnspireerd door Le Corbusier
- Dorine van Hoogstraten, Ben de Vries; tekstredactie Els Brinkman. Monumenten van de wederopbouw, Nederland 1940-1965: opbouw en optimisme. Rotterdam: NAi010 Uitgevers, 2013
- Monumenten in Nederland Ronald Stenvert e.a., Monumenten in Nederland: Noord Holland - Amstelveen, 2006, p. 100
- NH Paaskerk te Amstelveen
- Over de hervormde Paaskerk in Amstelveen-Zuid, arch. J.B. Baron van Asbeck
- Reliwiki
- Zes Nederlandse kerken
Zie ook
ArtikelenHoort bij deze thema's- Thema/Kerkelijke ensembles (Let op: pagina bestaat niet.)
- Kerken
- Kerkenvisies
- Thema/Religieuze gebouwen (Let op: pagina bestaat niet.)
- Wederopbouw
- Wederopbouw 1959-1965
Amstelveen, Augustinuspark, Paaskerk, wederopbouw, Baron van Asbeck
Specialist(en)
Meer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.
Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 13 mrt 2024 om 04:01.