IJmuiden - Raadhuisstraat 20
< Rijksmonumenten⇐ (532191) monumentenregisterMonumentnummer: 532191
Introductie
Raadhuis met binnenplaats.
Kenmerken
- Datering: 1956-1965
- Architect: W.M. Dudok
- Bouwstijl: Functionalisme
- Rijksmonument sinds: 14 augustus 2014
Geschiedenis
Het raadhuis is het sluitstuk van het stedenbouwkundige wederopbouwplan dat Dudok samen met Maaskant en Van Tijen maakte voor het tijdens WOII zwaar verwoeste IJmuiden. Dudok situeerde het raadhuis aan Plein 1945, dat het ‘gezelligheidsplein’ moest worden.
Exterieur
Het raadhuis van IJmuiden bestaat uit vier vleugels die rond een langwerpige binnenplaats liggen. De hoofdvorm van de plattegrond is in essentie een rechthoek. Het raadhuis is opgetrokken in lichtgele geglazuurde baksteen van hetzelfde platte langwerpige formaat als ook in het raadhuis van Hilversum toegepast werd.
De westvleugel, die de raadzaal, burgerzaal en trouwzalen bevat, steekt uit de hoofdvorm aan de zijde van het Plein 1945 naar voren doordat de raadzaal op de verdieping uitkraagt en op twee met goudkleurige mozaïeksteentjes bezette pijlers rust. Onder dit vooruitgeschoven volume was van oorsprong de entree tot het raadhuis. Een toegangsweg (oorspronkelijk voor auto’s) loopt onder de uitgebouwde raadzaal door. De westvleugel is gedekt met een zadeldak. De kopse gevel aan de pleinzijde is voorzien van vijf hoge vensters die de volledige hoogte van de raadzaal beslaan. Aan de westzijde staat de vleugel op een zwarte marmeren plint. Ter hoogte van de burgerzaal is in de westvleugel een transparante gevel gemaakt doordat in vijf traveeën gekoppelde smalle hoge vensters over de volledige hoogte van de burgerzaal geplaatst zijn.
De zuidvleugel bevat de kamers van de burgemeester en de wethouders. Deze vleugel is iets scheef geplaatst ten opzichte van de rechthoekige grondvorm om aan te sluiten op de De Noostraat. Om deze vleugel met de werkkamers van het bestuur een representatieve uitstraling te geven staat de vleugel op een bordes met trap dat de volledige breedte van de vleugel beslaat. Het grootste deel van de gevel is opgebouwd uit gekoppelde verdiepingshoge vensters die een omlijsting van wit marmer hebben. Deze vensterindeling strekt zich uit over alle vier de bouwlagen van de voorgevel. Het meest oostelijke deel van de voorgevel is blind met in het midden op de tweede bouwlaag een met wit marmer omlijste opening met ‘aubadebalkon’ ten behoeve van de achterliggende burgemeesterskamer.
De oost- en de noordvleugel zijn lager dan de andere twee vleugels en bevatten de kantoorruimtes. De vleugels met twee bouwlagen staan op een zwart marmeren plint en zijn op elke bouwlaag voorzien van gekoppelde vensters met een witte marmeren omlijsting.
De stadhuistoren als symbool van het wereldlijke bestuur, is een geliefd en veel voorkomend thema in de Wederopbouwarchitectuur en ontleend aan de middeleeuwse raadhuizen van midden-Italië.
Het raadhuis is gefundeerd op palen. Het gebouw is uitgevoerd met een betonskelet. De constructie van de toren is eveneens uitgevoerd in gewapend beton.
Het gebouw rust op een zwart marmeren plint. De gevels zijn opgetrokken in lichtgele geglazuurde baksteen. De vensters hebben een wit marmeren omlijsting. Op diverse plaatsen is het gebouw verbijzonderd door de toepassing van mozaïeksteentjes in diverse tinten blauw en in goud. Zo zijn de kolommen waar de raadzaal op rust bekleed met goudkleurige mozaïeksteentjes.
Interieur
De entree van het raadhuis bevindt zich in de westvleugel aan de zijde van het Plein 1945. Vanuit de lage entree wordt via enkele treden de hoge burgerzaal bereikt die de volledige hoogte van de westvleugel beslaat. Aan de achterzijde van de burgerzaal leidt een statietrap naar een open galerij op de eerste verdieping. De twee trouwzalen grenzen aan deze galerij. Aan de voorzijde van de westvleugel is de raadzaal.
In de overige vleugels zijn de kantoorvertrekken ondergebracht. De omlopende gangen van deze vleugels liggen aan de zijde van de binnenplaats en de kantoorruimten zijn aan de straatzijde gesitueerd. Op de eerste verdieping van de zuidvleugel bevinden zich de kamers van de wethouders en de burgemeester.
In het midden van het raadhuis is de grote binnenplaats. De binnenplaats is aangelegd met een grid van bijna vierkante vakken. Aan de noordoostzijde is een langwerpige vijver met een fontein.
In het interieur zijn rijke materialen toegepast. De wanden en de vloer van de burgerzaal zijn bekleed met wit Grieks marmer. De achterwand van de burgerzaal is bekleed met donkere houtpanelen met een goudkleurige voeg.
De gang en de kamers van wethouders en burgemeester zijn rijker afgewerkt dan de overige verkeersruimtes en kantoorruimtes. De representatieve gang is voorzien van een teakgefineerde lambrisering en de vrijstaande kolommen zijn bekleed met kleine, vierkante, parelmoerkleurige mozaïeksteentjes. Ook in de werkkamers is een teakgefineerde lambrisering aanwezig. Daarnaast zijn in deze ruimtes kastenwanden gemaakt.
Losse elementen zoals de glazen verlichtingsarmaturen, tafels, stoelen onder meer in burgerzaal, trouwzaal en raadszaal zijn alle door Dudok ontworpen dan wel uitgezocht.
In 1993 is het raadhuis uitgebreid met een nieuwe vleugel, door Greiner Van Goor architecten; door een luchtbrug met de bestaande bouw verbonden.
Monumentale waarde
Het raadhuis is een voorbeeld van de bestuurlijke ontwikkeling van raadhuizen waarbij gebouwen voor een bestuurlijke functie gebouwd werden die enerzijds representatieve en anderzijds administratieve vertrekken huisvesten. Het raadhuis is bovendien van betekenis als onderdeel van het stedenbouwkundig plan voor de wederopbouw van IJmuiden dat in de oorlog verwoest was.
Enerzijds is het raadhuis van IJmuiden modern door de duidelijke scheiding van de representatieve en de administratieve functies. Anderzijds is in het ontwerp nog duidelijk het traditionele uitgangspunt dat het raadhuis het voornaamste gebouw van de stad moet zijn zichtbaar, wat tot uiting komt in onder andere de dominante toren en de plaatsing van het raadhuis aan de pleinzijde op een bordes.
Het raadhuis is het laatste grote meesterwerk van architect Dudok. Het raadhuis speelde een belangrijke rol in het stedenbouwkundig ontwerp van IJmuiden dat tevens van de hand van Dudok was.
Bronnen en verwijzingen
- B. Lamberts, L. Prins, Cultuurhistorische verkenning Wederopbouw IJmuiden, Zeist 2002.
- Beeldbank RCE Meer foto's van dit rijksmonument
- H. van Bergeijk, Willem Marinus Dudok. Architect-stedenbouwkundige 1884-1974, Naarden 1995.
- Monumenten in Nederland Ronald Stenvert e.a., Monumenten in Nederland: Noord Holland - IJmuiden, 2006, p. 399
- P. Rings, Dudok in Velsen: het geheim van de Lange Nieuwstraat, Haarlem 2005.
Zie ook
ArtikelenHoort bij deze thema'sMeer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.
Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 13 mrt 2024 om 04:01.