Apeldoorn - Henri Dunantlaan 6 - Kweekschool met aanleg
< Rijksmonumenten⇐ (532209) monumentenregisterMonumentnummer: 532209
Introductie
Kweekschool voor kleuteronderwijzeressen met tuinaanleg.
Kenmerken
- Datering: 1959-1963
- Architect: G. W. van den Beld, C.M.B. van den Beld
- Bouwstijl: Poëtisch functionalisme
- Rijksmonument sinds: 24 oktober 2014
Voormalige kweekschool voor kleuterleidsters. De kweekschool is een van de laatste ontwerpen van de Apeldoornse architect Gerardus Wilhelmus van den Beld (1883-1960) en van een vroeg werk uit het oeuvre van zijn zoon Caspar Melchior Balthasar van den Beld (1918-1992. Na het overlijden van zijn vader voltooide hij het schoolgebouw. Op 17 september 1963 legde K. Vondeling de eerste steen. De kweekschool is gesitueerd in de wijk Driehuizen, in een van de naoorlogse uitbreidingen van Apeldoorn. Het pand ligt tussen de Henri Dunantlaan, Asselsestraat en het Sprengenpark. De kweekschool maakt deel van een strook met naoorlogse schoolgebouwen tussen de Asselsestraat en de John F. Kennedylaan. Aan de Henri Dunantlaan staan school- en flatgebouwen uit hetzelfde tijdvak: het derde kwart van de 20ste eeuw. De Asselsestraat kent daarentegen een vooroorlogse bebouwing. Het vrijstaande pand wordt omgeven door een tuin.
Exterieur
Betonconstructie. Gevels van crèmekleurige verblendsteen, glasblokken en gele en rode baksteen. Steunberen van crèmekleurige verblendsteen. Aangemetselde plantenbakken. Stalen kozijnen, ramen en deuren. Lekdorpels van kunststeen of bruingeglazuurde steen. Kelderkoekoeken van hardsteen met ijzeren roosters. Oculi. Plat dak met betonnen overstek. Schoorsteen van rode baksteen.
Interieur
U-vormig grondplan rond een gazon. Centrale hal met aan weerszijden een lange gang die doorloopt in de zijvleugels. De gang ligt aan de voorzijde, aan het gazon. Schoollokalen en overige ruimtes zijn aan de achterzijde van deze gang gesitueerd. Het centrale gedeelte is onderkelderd. Aan het eind van de rechter zijvleugel bevindt zich een onderkelderde toneelzaal. Linoleum in de gangen. Tegelvloeren in de sanitaire ruimtes. Lage vensterbanken van hooggepolijst arduin. Vensterbanken van tegels. Wanden van schoonmetselwerk van gele en rode nageruwde strengperssteen. De houten vensters tussen de gang en lokalen zijn uitgevoerd als vitrines. Houten kozijnen en binnendeuren. Stalen tochtpuien. Verwarmingsradiatoren. Trappen van leisteen en arduin met stalen balustrades. Twee stenen in de entree ter herinnering aan de eerste steenlegging. Toneelzaal met convectorputten, schoonmetselwerk van gele baksteen, houten afwerking tegen de wanden en het plafond en verlichtingsarmaturen in de plafond.
Kunstwerken
Gaby (Gabrielle) Bovelander, sgraffito in chromatische kleurstelling aan de oostelijke buitengevel van de toneelzaal (straatzijde), voorstellende onderwijzeressen en kleuters.
Tuinaanleg
Aan de voorzijde bevindt zich een ruim gazon met een perk en een omzoming door borders met heesters. Aan de overige zijden is een vergelijkbare aanleg gerealiseerd. Rechts zijn enkele bomen in de borders opgenomen. Aan de achterzijde gaat de tuin over in de bosschages van het Sprengenpark.
Relevante wijzigingen
De toneelzaal had wellicht oorspronkelijk een andere functie, maar fungeert al heel lang als toneelzaal. Op enkele plaatsen zijn kleinere vertrekken gecreëerd ten behoeve van de nieuwe functie. De sanitaire ruimtes zijn vernieuwd. Op het oude enkelglas is een veiligheidsfolie aangebracht. De toneelzaal is voorzien van veiligheidsglas. De fietsenkelder is opgedeeld in verschillende ruimtes. Het gazon aan de voorzijde is voorzien van speeltoestellen en speelmogelijkheden voor de kinderen. Aan de rechter zijde is een parkeerplaats aangelegd. Het pand heeft na de sluiting van de school een kantoorfunctie gekregen.
Monumentale waarde
De bouw van de kweekschool is een indirect gevolg van de naoorlogse geboortegolf. Net als elders in het land werd in Apeldoorn een groot aantal nieuwe schoolgebouwen gerealiseerd voor de verschillende onderwijsvormen. In 1958 werd de algemeen bijzondere opleiding voor kleuteronderwijzeressen opgericht. Naar aanleiding hiervan is de kweekschool opgericht. Het schoolgebouw is een uitdrukking van de toen heersende opvattingen over het onderwijs aan een kweekschool. Klaslokalen werden gecombineerd met een algemene ruimte, grote hal en fietsenkelder. De kweekschool is een voorbeeld van het poëtisch functionalisme. Deze stijl is te herkennen in de functionalistische opzet met platte daken, zichtbare betonconstructie, stalen ramen en deuren, ruime opzet met veel daglichttoetreding (conform het adagium “licht, lucht en ruimte”), gecombineerd met decoratieve details als de gebogen luifels, ronde vensters, steunberen en gevels van glasblokken. De symmetrische opzet van de gebouwdelen rond een cour d’honneur met een entreepaviljoen als corps-de-logis komt voort uit de klassieke paleisbouw. Typerend voor het poëtisch functionalisme is ook het brede dakoverstek. De tuinaanleg is kenmerkend voor naoorlogse buitenruimtes bij instellingen als de kweekschool. De ruimte is eenvoudig ingericht en heeft, met name aan de voorzijde, een open karakter. De kweekschool heeft een evenwichtige opzet, een markante hoofdvorm, een zorgvuldig en bijzonder materiaal- en kleurgebruik en opvallende detaillering. De speelse details als de gebogen luifels, ronde vensters, steunberen en gevels van glasblokken onderscheiden het ontwerp van andere poëtisch-functionalistische gebouwen. Aan het exterieur is te zien welke functie erachter ligt: grote glaspuien ter hoogte van de klaslokalen, hal en toneelzaal. De ronde vensters verbijzonderen de zijentrees. Achter de glasblokken ligt de gang. Deze indeling is nog steeds aanwezig. Ook historische afwerklagen als schoonmetselwerk wanden zijn aanwezig, evenals radiatoren, trappen.
Bronnen en verwijzingen
- Bestektekeningen in gemeentearchief Apeldoorn (CODA): 1961/701, 1967/977.
- Es, E. van, Apeldoorn. Naoorlogse architectuur, Apeldoorn 2004, p. 148-149.
- Gemeente Apeldoorn, Een blik op naoorlogs Apeldoorn 1945-1970, Apeldoorn 2011.
- Kemperink, R.M. (eindred.), Geschiedenis van Apeldoorn, Zutphen 1993, p. 273.
- Redengevende omschrijving door de gemeente Apeldoorn uit 2007.
- Schaaf, N. van der, Gaby Bovelander. Veertig jaar kunst, Apeldoorn 1978.
- Wijnberg, L., Gaby Bovelander: tussen alles en niets, Apeldoorn 2001.
Zie ook
ArtikelenHoort bij deze thema'sMeer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.
Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 16 apr 2024 om 03:04.