Den Helder - Het Nieuwe Werk 36 - Fort Oostoever
< Rijksmonumenten⇐ (338260) monumentenregisterMonumentnummer: 338260
Introductie
Vestingwerk, restanten van een fort, waarop twee remises, een torpedowerkplaats en een munitiebergplaats. Voor het fort resteren nog delen van de keelgracht.
Kenmerken
- Datering: 1811-1813, na 1823 ingrijpend aangepast
- Architect: onbekend
- Bouwstijl: onbekend
- Rijksmonument sinds: 14 juli 1993
Waar tegenwoordig Fort Oostoever ligt, werd in 1791 aan het einde van het Nieuwe Diep het Nieuwe Werk aangelegd als kielplaats en werkplaats. De voormalige kielplaats 'Het Nieuwe Werk' zou na de verplaatsing i.v.m. de aanleg van het fort op een andere locatie uitgroeien als de Rijkswerf.
Aanleiding voor de bouw van het fort was de landing van Engelse en Russische troepen in 1799 op de kust van Noord-Holland ten zuiden van Huisduinen en de daarop volgende verovering van Den Helder, dat aan de zuidzijde onvoldoende verdedigd bleek. In 1811 besluit Napoleon, na zijn bezoek ter plaatse, tot de bouw van de Stelling van Den Helder, een gebastioneerde omwalling, waar dit fort onder de naam Fort Dugommier, deel moest gaan uitmaken als meest oostelijk onderdeel van de linie. Na het vertrek van de Fransen werd de naam van het nog grotendeels te realiseren fort gewijzigd in ‘Het Nieuwe Werk’.
Bij de aanleg van het Noord-Hollands Kanaal wordt het Nieuwe Werk in 1824 omgewerkt tot het Fort Oostoever. Aan de andere zijde van het kanaal wordt fort Westoever gebouwd. Dit verdedigingscomplex wordt aangelegd om de haven van Den Helder te behoeden voor aanvallen vanaf het water. Na de opening van het Noord-Hollands Kanaal wordt langs de verbindingsgracht een wal gelegd.
Fort Oostoever wordt tussen 1833 en 1835 verder uitgebouwd. Het fort bestaat dan uit een terreplein met twee buskruitmagazijnen omgeven door een aarden wal. Daarnaast aan de noordzijde een saillant, waarop in 1894 een geschutemplacement wordt aangelegd met een verzwaarde borstwering. Op het terrein wordt aan het begin van de 20e eeuw een kazerne voor de huisvesting van de Onderzeedienst van de koninklijke Marine gebouwd. de Torpedo werkplaats is in ca 1950 aan de zuidzijde uitgebreid. (nu in gebruik bij een schietvereniging).
In 1986 verliest het fort zijn militaire functie. Het fort wordt aan de gemeente overgedragen. Daarna is de gracht gedempt en zijn de brug en de torpedosteiger afgebroken. Een groot deel van het terrein is sindsdien bebouwd. Binnen de nog bestaande wallen van het fort resten nu nog twee remises, een torpedowerkplaats, een munitiebergplaats en daarbuiten delen van de keelgracht.
Monumentale waarde
Het op bevel van Napoleon gebouwde fort is een belangrijk onderdeel van de vestingwerken van Den Helder en is van groot belang voor de militaire geschiedenis, niet alleen van Den Helder maar van heel Nederland. Bovendien is het fort van belang vanwege de verschillende tijdlagen die hier te vinden zijn en die getuigen van de veranderende visies in de loop van de tijd m.b.t. vestingbouw.
Bronnen en verwijzingen
- Bibliotheek RCE Stichting Menno van Coehoorn, Atlas van Historische Vestingwerken in Nederland, Utrecht Noord Holland, 1964
- Bibliotheek RCE J. van Tongeren, Beknopt overzicht van de geschiedenis Stelling Den Helder in: Stelling Krant, 1e jaargang 2 en tweede jaargang 1, 1992 en 1993
- J. van Tongeren, Fort Oostoever in volle glorie in: Stelling Krant, 3e jaargang 1, 1994
- Monumenten in Nederland Ronald Stenvert e.a., Monumenten in Nederland, Noord-Holland - Den Helder, 2006
Zie ook
Meer informatie
Meer over het monumentenregister en de pagina's in deze kennisbank is te vinden in Monumenten - Rijksmonumentenregister.
Meer over wat er is beschermd is te vinden in de leeswijzer.
Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 19 dec 2023 om 04:07.