Thesauri bij de RCE - Cultuurhistorische Thesaurus

Introductie

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is verantwoordelijk voor het technisch en inhoudelijk beheer van de Cultuurhistorische Thesaurus. Deze thesaurus heeft als doel om zoveel mogelijk termen beschikbaar te stellen voor het beschrijven van cultureel erfgoed, in de breedste zin van het woord. Dit betekent dat de soorten termen in de CHT divers zijn: van fysieke kenmerken, tot materialen en technieken, scheepstypen, actorrollen, tot stijlen en perioden en meer. Een overzicht van alle termen is te vinden op de RCE thesaurus viewer. De CHT wordt voortdurend voorzien van nieuwe termen gebaseerd op verzoeken vanuit het erfgoedveld. Op deze pagina lees je hoe je termen kan aandragen voor de CHT, of andere suggesties kunt doorgeven.

Voor algemene suggesties over het opbouwen van een thesaurus zie de Best practices pagina, bij de sectie "Zie ook" onderaan deze pagina.

Bestaande termen wijzigen

Suggesties om bestaande termen te wijzigen kunnen doorgegeven worden per mail naar thesauri@cultureelerfgoed.nl. Denk hierbij aan nieuwe definities, synoniemen, samenvoegingen, of relaties met andere termen (eventueel uit andere thesauri). Als het gaat om meerdere termen te wijzigen, gebruik dan het CHT template onderaan deze pagina en voeg deze als bijlage toe aan de mail.

Termen laten vervallen

Termen uit de CHT kunnen vervallen, maar het webadres waarop ze geregistreerd staan (URI) vervalt nooit. Dit om ervoor te zorgen dat er niet kan worden verwezen naar niet bestaande links. Als een term vervallen is (“depricated”), dan is de waarde achter de URI dat de term “depricated” is, zonder verwijzing. Indien een term samengevoegd is met een andere term, dan verwijst de oude URI door naar de nieuwe URI. Een vervallen term blijft dus “leven” in het systeem, zonder dode links. Suggesties voor vervallen termen doorgeven kan ook per mail.

Nieuwe termen aandragen voor de CHT

Nieuwe termen kunnen worden ingediend per mail naar thesauri@cultureelerfgoed.nl. Hierbij graag de volgende punten meenemen:

Bij meer dan 5 termen de termen indienen via het CHT template onder aan de pagina, als bijlage in de mail. Dan weten we zeker dat we ze binnen korte tijd kunnen verwerken.
Voorkeursterm is verplicht ("term" in het CHT template), graag ook eventuele alternatieve spellingswijzen (zie verder).
De te omschrijven term in meervoud en in de meest gebruikte/voorkomende schrijfwijze (we volgen hier de ISO-normen). Schrijf alleen een enkelvoud als het meervoud taalkundig niet mogelijk is of verwarring oproept. Heeft een term meer meervoudsvormen (“altaren” en “altaars”), kies er dan één en plaats de andere meervoudsvorm en het enkelvoud bij de alternatieve schrijfwijzen.
Termen worden geschreven in kleine letters tenzij een hoofdletter logischer is. Denk bij het laatste aan geografische termen, organisaties, titels, merknamen etc.
Indien een term al onder een andere definitie bestaat, wordt er een qualifier '()' toegevoegd aan beide termen, bijvoorbeeld 'gaarden (touw)' en 'gaarden (wilgentwijgen)'. Dit om dubbele definities van één term te voorkomen.
Suggereer idealiter een breder concept binnen de CHT, zodat de term op de juiste plek terecht komt. In het CHT template hieronder, staat deze bredere term onder de kolom '"broader_term". Raadpleeg de RCE thesaurus viewer om bestaande bredere concepten te vinden.
Het liefst hebben we termen die voor 99% zeker opgenomen gaan worden. Termen waar inhoudsdeskundigen naar gekeken hebben en overeenstemming hebben bereikt.
Alternatief: Hier horen de synoniemen, alsook andere schrijfwijzen (zoals regionale verschillen). Scheid In het CHT template de woorden met het pipe teken (verticale streep), zonder spaties tussen de woorden. Niet alleen de synoniemen maar ook andere equivalenten horen in deze kolom. Het enkelvoud van een term wordt in deze kolom geplaatst. Ook van de synoniemen is het nodig om zowel het enkelvoud en het meervoud van het synoniem te vermelden.
Gerelateerd: Alleen andere termen uit de CHT opgeven waarmee de beschreven term een kenmerkende relatie mee heeft. Doel hiervan is een effectieve verwijsstructuur te maken. Dit is niet bedoeld om uitputtend woorden op te sommen die een verre relatie hebben en ook niet voor de bovenliggende en onderliggende term. Te veel irrelevante verwijzingen maken verbanden onoverzichtelijk.
Voeg een omschrijving toe van maximaal 80 woorden. Deze plaatst de term in zijn context door eerst de term te herhalen en de bovenliggende categorie daarbij te noemen. Beschrijf zo nodig de functie en de kenmerken waar het aan te herkennen is. Daarna kan wat verdere toelichting volgen, bijvoorbeeld uit welke periode, welke stijl kenmerkend is, hoe de betekenis veranderde door de tijd of iets tekenends over de functie. Houd het kort, beperk de omschrijving tot wat relevant is om het concept te kunnen begrijpen.
Termen beschrijven: beschrijf de termen taalkundig gezien zo mogelijk in actieve zinnen in de tegenwoordige tijd. Gebruik natuurlijk wel een verleden tijd als dat echt beter past (omdat bijvoorbeeld een concept inmiddels is veranderd). Houd de zinsstructuur eenvoudig; het gaat om de inhoud.
Voeg een bronverwijzing toe indien beschikbaar.
Afbeelding: indien deze een permanente plek op het internet heeft en de URL niet ontstaat door een zoek query. Bijvoorbeeld: een URL die eindigt op "search?=boten" is fout. Goed is "website/boot1.jpg". We kunnen afbeeldingen ook uploaden, maar informeer hier apart naar.

CHT template download

Download hier het CHT Template (.ods) om CHT termen te wijzigen of termen toe te voegen. Het is onder meer te openen met Excel.

Issues melden via Github

Technische en inhoudelijke suggesties, bugs of problemen kunnen, naast via email, ook via Github Issues worden gemeld. Dat kan via deze link: https://github.com/cultureelerfgoed/thesauri/issues.