Archeologische monumentenzorg: verschil tussen versies

Huidige versie van 28 mrt 2024 om 04:01

Waarom bescherming voor de toekomst?

Archeologische resten zijn een belangrijke informatiebron over het verleden. Voor veel perioden zelfs de enige. Alleen de bodem kan ons vertellen hoe de mensen leefden en werkten voordat er geschreven bronnen waren. Maar ook later, als er wel historische bronnen beschikbaar zijn, kunnen archeologische resten ons veel duidelijk maken. In die zin is ook de bodem een archief waaruit geput kan worden om de geschiedenis van de plek te vertellen.

Vanwege de wetenschappelijke waarde en/of belevingswaarde worden archeologische resten beschermd. Dat is nodig omdat het bodemarchief meestal onzichtbaar is en dus kwetsbaar. Bij graafwerkzaamheden kunnen archeologische resten onbedoeld worden vernield. Van sommige terreinen is de waarde zo groot dat ze onder bescherming van de Erfgoedwet vallen. Dit zijn de archeologische rijksmonumenten. Deze rijksmonumenten vragen om alertheid: het gehele terrein is kwetsbaar, niet alleen de zichtbare resten.

Zorgvuldig gebruik

Om archeologische resten voor de toekomst te behouden geldt als vuistregel: hoe minder de bodem verstoord wordt hoe beter. Voor werkzaamheden die het rijksmonument aantasten heeft u daarom een vergunning nodig. Voorbeelden zijn de bouw van woningen of bedrijfspanden, het graven van sleuven voor kabels, leidingen of drainagebuizen, het uitgraven of dempen van sloten en grachten, het verlagen van het maaiveld, het plaggen en diepploegen van grond. Ook voor herstel- en onderhoudswerkzaamheden om het rijksmonument in stand te houden, is soms een vergunning nodig.

Voor rijksmonumenten waar de archeologische resten onzichtbaar en dieper onder de grond liggen is een vrijstellingsdiepte van toepassing. Veel grondwerkzaamheden kunnen tot die diepte (onder maaiveld) zonder vergunning uitgevoerd worden. Ook voor grondboringen tot een diameter van 10 cm is geen vergunning nodig.

Waarom deze pagina?

Nederland kent circa 1500 archeologische rijksmonumenten. Om eigenaren beter te informeren over 'hun' monument heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in 2023 per monument een archeologisch rijksmonumentenpaspoort uitgegeven. De informatie in deze pagina komt uit deze paspoorten.

Zie ook

Artikelen

Hoort bij deze thema's

Specialist(en)

Guido Mauro

Vragen, verbeteringen of opmerkingen?
U kunt op deze kennisbank reageren via het reactieformulier.

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 {{#element:
-|Paginanaam=Archeologische monumentenzorg
+|Elementtype=Artikel
-|Elementtype=Kennisitem
+|Status=Publiceren
 |Voorkeurslabel=Archeologische monumentenzorg
-|Kennisitemtype=Wetten en regelingen
+|Artikelsoort=Overig
-|Introductie={{In_bewerking}}
+|Omschrijving===Waarom bescherming voor de toekomst?==
+Archeologische resten zijn een belangrijke informatiebron over het verleden. Voor veel perioden zelfs de enige. Alleen de bodem kan ons vertellen hoe de mensen leefden en werkten voordat er geschreven bronnen waren. Maar ook later, als er wel historische bronnen beschikbaar zijn, kunnen archeologische resten ons veel duidelijk maken. In die zin is ook de bodem een archief waaruit geput kan worden om de geschiedenis van de plek te vertellen.
-Het belang van de archeologische monumentenzorg wordt door verschillende wettelijke instrumenten beschermd.
+Vanwege de wetenschappelijke waarde en/of belevingswaarde worden archeologische resten beschermd. Dat is nodig omdat het bodemarchief meestal onzichtbaar is en dus kwetsbaar. Bij graafwerkzaamheden kunnen archeologische resten onbedoeld worden vernield. Van sommige terreinen is de waarde zo groot dat ze onder bescherming van de Erfgoedwet vallen. Dit zijn de archeologische rijksmonumenten. Deze rijksmonumenten vragen om alertheid: het gehele terrein is kwetsbaar, niet alleen de zichtbare resten.
-|Omschrijving===Beschermde archeologische monumenten==
-Door aanwijzing van beschermde archeologische monumenten op rijks-, provinciaal en gemeentelijk niveau en de daaraan gekoppelde vergunningstelsels.
-===Erfgoedwet===
+==Zorgvuldig gebruik==
-Voor archeologische rijksmonumenten geldt de archeologische monumentenvergunning op grond van de Erfgoedwet (artikel 9.1) en Monumentenwet 1988 (artikelen 11 e.v.) en voor archeologische monumenten die als provinciaal of gemeentelijk monument zijn aangewezen de omgevingsvergunning op grond van artikel 2.2 lid 1 onder b Wabo.
+Om archeologische resten voor de toekomst te behouden geldt als vuistregel: hoe minder de bodem verstoord wordt hoe beter. Voor werkzaamheden die het rijksmonument aantasten heeft u daarom een vergunning nodig. Voorbeelden zijn de bouw van woningen of bedrijfspanden, het graven van sleuven voor kabels, leidingen of drainagebuizen, het uitgraven of dempen van sloten en grachten, het verlagen van het maaiveld, het plaggen en diepploegen van grond. Ook voor herstel- en onderhoudswerkzaamheden om het rijksmonument in stand te houden, is soms een vergunning nodig.
-===Omgevingsvergunning ===
+Voor rijksmonumenten waar de archeologische resten onzichtbaar en dieper onder de grond liggen is een vrijstellingsdiepte van toepassing. Veel grondwerkzaamheden kunnen tot die diepte (onder maaiveld) zonder vergunning uitgevoerd worden. Ook voor grondboringen tot een diameter van 10 cm is geen vergunning nodig.
-Het bevoegd gezag kan aan een omgevingsvergunning voor bepaalde activiteiten voorschriften verbinden in het belang van de archeologische monumentenzorg.
-Dit kan, indien dit in het bestemmingsplan is bepaald, bij omgevingsvergunningen voor bouwen en het uitvoeren van andere werken of werkzaamheden (aanlegactiviteit). Ook is dit mogelijk bij omgevingsvergunningen voor sloop in een beschermd stads- of dorpsgezicht of voor planologisch strijdig gebruik. Of voor een activiteit met betrekking tot een niet van rijkswege beschermd archeologisch monument onder een gebouwd of aangelegd rijksmonument. In voornoemde gevallen kan ook een archeologisch rapport verplicht worden gesteld, waarin de archeologische waarde van het te verstoren terrein voldoende is vastgesteld. Zie de Monumentenwet 1988 (artikelen 39 e.v.).
+==Waarom deze pagina?==
-|Gerelateerd=Rijksmonumenten en de omgevingsvergunning
-|Lid van=Thema/Monumentenzorg,Thema/Monumentenvergunning,Thema/Omgevingswet
+Nederland kent circa 1500 archeologische rijksmonumenten. Om eigenaren beter te informeren over 'hun' monument heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in 2023 [https://www.cultureelerfgoed.nl/onderwerpen/archeologische-rijksmonumenten/archeologisch-rijksmonumentenpaspoort per monument een archeologisch rijksmonumentenpaspoort uitgegeven]. De informatie in deze pagina komt uit deze paspoorten.
+|Lid van=Thema/Monumentenzorg, Thema/Monumenten, Thema/Archeologie
+|Specialisten=Guido Mauro
+|Paginanaam=Archeologische monumentenzorg
 }}