Adriana Spilberg
Introductie
Dat we maar heel weinig weten over Adriana Spilberg is helaas geen uitzondering voor een zeventiende-eeuwse kunstenares. Over haar geboortedatum wordt getwist en haar sterfdatum is onbekend. Zoals veel van haar vrouwelijke collega’s had Spilberg toegang tot een opleiding en training als schilder via de kunstenaarsfamilie waarin zij geboren werd. Als schilder volgde zij in de voetsporen van haar vader en grootvader, respectievelijk bekend als schilders Johann Spilberg II en I. Johan II, die een deel van zijn opleiding kreeg in het Amsterdamse atelier van Govert Flinck, was een succesvol portret- en historieschilder en werkte in Düsseldorf als hofschilder voor verschillende keurvorsten van de Palts.
Kunstig in pastel
De Groote Schouburgh der Nederlantsche konstschilders en schilderessen (1718-1721) van Arnold Houbraken is de belangrijkste bron van informatie over Adriana Spilberg. Houbraken meldt dat Johannes Spilberg ‘ziende dat zy van natuur tot de Konst genegen was’ zijn dochter van jongs af aan in de teken- en schilderkunst onderwees. Volgens Houbraken tekende Adriana Spilberg ‘kunstig in pastel, of met crayon naar ’t leven, ook uitvoerig in olieverf’, en verwierf zij daarmee veel roem. Houbraken schrijft niet over specifieke werken of opdrachten van Spilberg, maar uit bovenstaande beschrijving kunnen we opmaken dat Spilberg vooral actief moet zijn geweest als portretschilder. Op verzoek van de keurvorstin, haalde Johann zijn Amsterdamse huishouden inclusief zijn schilderende dochter omstreeks 1681 naar Düsseldorf.
Onbekende werken
Spilberg trouwde met schilder Willem Breekvelt, kreeg drie zonen en zou later hertrouwen met schilder Eglon van der Neer. Spilberg zou hebben meegewerkt aan de frescodecoraties van haar vader in het slot van Düsseldorf. Dit zou haar de enige Nederlandse vrouwelijke schilder maken die zich dit vak ook eigen heeft gemaakt. Ondanks haar roem en haar verblijf aan het hof van de Keurvorst zijn er nauwelijks werken van haar hand bekend, al is het niet ondenkbaar dat werk van Spilberg is toegeschreven aan haar meer bekende vader. Heel bijzonder dus dat zich in de collectie van de Rijksdienst een aan Spilberg toegeschreven portret bevindt, al is het een werk uit de NK-collectie, dat in afwachting is van de rechtmatige eigenaar. Afgebeeld is een onbekende zittende vrouw met parelsnoer, in een rood met zwarte jurk met witte mouwen. Zij houdt met haar linkerhand een armband vast die om haar rechterpols zit. Op tafel ligt een horloge met ketting. Het horloge was een modeaccessoire waarmee welgestelde vrouwen en mannen zich graag lieten portretteren. Het was een verwijzing naar de kostbare tijd en de vergankelijkheid. De dood was in de zeventiende eeuw immers altijd nabij. Ondanks dat dit portret mogelijk het enige gesigneerde werk uit het oeuvre van Spilberg is dat aan ons is overgeleverd, is het de afgelopen zeventig jaar niet tentoongesteld
Tekst: Simone Vermaat
In de Rijkscollectie RCE is van Adriana Spilberg 1 portret beschikbaar voor bruikleen.
Zie ook
Artikelen- Anna Dorothea Lisiewska (1721-1782)
- Anna Pieternella Verschuure (1935-1980)
- Corry Gallas (1885-1967)
- Lydia Schouten (1948-)
- Marieken Verheyen (1954-)
- Ria Rettich (1939-2006)
- Riek Milikowski-de Raat (1918-2018)
Specialist(en)
Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 20 jun 2023 om 03:00.